Historia pamięci: Jak przekształca się pamięć zbiorowa i jej znaczenie
- By : Parafia-rymanow-zdroj.pl
- Category : Kultura/sztuka/historia

Pamięć zbiorowa jest jednym z najważniejszych elementów kształtujących tożsamość narodową, kulturową i historyczną państw i społeczeństw. Jednakże, jak wszelkie zjawiska społeczne, również pamięć zbiorowa ulega przekształceniom i ewolucji. W ciągu dziejów zmieniały się nie tylko same narracje i interpretacje przeszłości, ale również formy upamiętniania wydarzeń historycznych. W tym artykule przedstawimy ewolucję pamięci zbiorowej oraz jej znaczenie dla kształtowania tożsamości narodowej, posługując się pięcioma śródtytułami.
REKONSTRUKCJA PAMIĘCI – EKRANIZACJA HISTORYCZNYCH WYDARZEŃ
Współczesne media, w tym przede wszystkim kino, stanowią doskonałą płaszczyznę dla konstrukcji i rekonstrukcji pamięci. Dzięki niemu możemy zobaczyć i usłyszeć o wydarzeniach historycznych, o których nie wspominali nasi przodkowie. W ostatnim czasie dużym zainteresowaniem cieszą się ekranizacje historycznych wydarzeń, jak np. słynny serial HBO „Czarnobyl”, który w nowoczesny sposób przedstawił największą katastrofę elektrowni atomowej w historii. Dzięki temu nowe pokolenia mają okazję zapoznać się z ważnymi wydarzeniami w niemal kinowych warunkach. Jednakże ekranizacja pamięci zbiorowej wiąże się z narzędziami manipulacji i kulturowymi mitami, które wpływają na sposób, w jaki ludzie postrzegają swoją przeszłość.
FORMY UPAŁMIĘTNIANIA PAMIĘCI – TABLICE PAMIĘCI, POMNIKI, MUZEA
Pamięć zbiorowa jest kształtowana również przez formy upamiętniania wydarzeń z przeszłości. Tablice pamiątkowe, pomniki, ale też muzea mają za zadanie kultywowanie pamięci o ważnych wydarzeniach oraz przypomnienie ich historycznego znaczenia. W Polsce szczególną popularnością cieszą się pomniki i tablice pamiątkowe ku czci ofiar II wojny światowej, jak np. pomnik Powstania Warszawskiego, tablica Katynska, czy też pomnik Upamiętnienia Prześladowań Judenratów na terenie getta warszawskiego. Takie formy upamiętnienia pomagają zapamiętać znaczące dla danej społeczności wydarzenia historyczne i złoślińcy mówiący o niepotrzebności tych działań są postrzegani jako osoby mające zniekształconą historię jednostki i brak odpowiedniego poczucia przynależności.
MANIPULACJE W PAMIĘCI ZBIOROWEJ – KULTUROWE MITY I PROPAGANDA
Kulturowe mity i propaganda stanowią formę manipulacji pamięcią zbiorową, która ma na celu kreowanie specyficznego obrazu przeszłości. Często wykorzystywane są one przez rządy oraz ugrupowania polityczne do kształtowania tożsamości narodowej. Przykładem takiej manipulacji jest przypisywanie sobie roli ofiar lub bohaterów w ważnych wydarzeniach historycznych, jak np. Polska w roli ofiary, a Niemcy w roli agresora w czasie II wojny światowej. Takie wykluczanie elementów bardziej skomplikowanej rzeczywistości historycznej prowadzi do wytworzenia niepoprawnych schematów myślowych, co wpływa na politykę państwa.
REMEMBERING THROUGH FORGETTING – OCENCY HISTORYCZNE
Pomocne dla uporządkowania reminiscencji historycznych i kształtowania politycznej tożsamości narodowej w przyszłości, są radykalne procesy przetworzenia pamięci, wraz z zapomnieniem wydarzeń historycznych, które są trudne do zaakceptowania w danym momencie. Również procesy próbnej samorefleksji pojawiają się w każdym narodzie. Przykłady to kondolencje Tuska do narodu niemieckiego za zbrodnie popełnione przez Niemców w Polsce w czasie II wojny światowej lub słowa przeprosin prezydenta Niemiec Franka-Waltera Steinmeiera do Polaków za krzywdy, jakie Niemcy wyrządzili w czasie II wojny światowej.
PODZIAŁ NA HISTORYKÓW I POLITYKÓW – RÓŻNE SPOJRZENIA NA ICHTEMPYKĘ I PAMIĘĆ
Pod koniec naszego artykułu warto wspomnieć o podziale między historyków a polityków w opowiadaniu historii. Historycy starają się przedstawić wydarzenia historyczne bez upolitycznienia i uwzględniają wszelkie konteksty historyczne, społeczne i kulturowe, dzięki czemu ich opowieść jest bardziej rzetelna i obiektywna. Politycy natomiast kształtują tożsamość narodową poprzez kreowanie mitów narodowych i uproszczeń, których celem jest budowanie silnej wspólnoty i kształtowanie pozytywnego wizerunku kraju. Oba spojrzenia są ważne, ale to historykowie powinni odpowiadać na pytanie, jakie znaczenie dla wobec historii i naszej pamięci zbiorowej mają takie dziedziny jak archiwa, metoda i krytyka źródłowa.
Podsumowując, pamięć zbiorowa to ważny element tożsamości narodowej oraz jednocześnie jedna z podstawowych form społecznej konstrukcji rzeczywistości. To właśnie dzięki niej ludzie myślą o swojej przeszłości i kształtują swoją przyszłość. Wynika z tego, że podejmowanie działań, mających na celu jej kształtowanie, czy też tworzenie narzędzi reprezentujących naszą pamięć zbiorową, jest bardzo ważne. Wszakże jako społeczeństwo powinniśmy pamiętać, że nasza pamięć to nasza historia i tylko od nas zależy jej rzetelność i prawdziwe oblicze.
Artykuł powstał we współpracy z https://luxstone-granity.pl/jak-zlozyc-kondolencje/